Ο σχολικός εκφοβισμός και ο ρόλος του σχολείου και της οικογένειας στη αντιμετώπισή του

 

Ο σχολικός εκφοβισμός  

                          και ο ρόλος του σχολείου και της οικογένειας στη  αντιμετώπισή του

                 Το Υπουργείο Παιδείας έχει καθιερώσει την 6^η Μαρτίου κάθε χρόνου ως  ημέρα  κατά της σχολικής βίας και του σχολικού εκφοβισμού.

 Ο όρος «εκφοβισμός και βία στο  σχολείο» (school bullying), όπως και ο όρος «θυματοποίηση »  χρησιμοποιούνται για να περιγράψουν την άσκηση βίαιης  και επιθετικής συμπεριφοράς  σε μαθητές  από  συμμαθητές τους  μέσα και έξω από το σχολικό περιβάλλον. Η συμπεριφορά  αυτή είναι εσκεμμένη και επαναλαμβανόμενη και στοχεύει στην επιβολή, στην  καταδυνάστευση και στην πρόκληση σωματικού και ψυχικού πόνου. Ως φαινόμενο, ο  σχολικός εκφοβισμός αφορά, όχι μόνο αυτόν που ασκεί και αυτόν που δέχεται τη βίαιη  συμπεριφορά, αλλά και όσους είναι παρόντες ή γνωρίζουν την ύπαρξή του, δηλαδή τους  παρατηρητές, οι οποίοι μπορεί να είναι είτε μαθητές είτε ενήλικες.  Αναφορικά με το ρόλο του σχολείου στην αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού, θεωρείται σημαντικός καθώς πολλά περιστατικά βίας λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια της σχολικής ζωής και συνεπώς το σχολείο πρέπει να είναι το πλαίσιο στο οποίο θα  αναπτυχθούν και θα επικεντρωθούν οι παρεμβάσεις. Συγκεκριμένες δράσεις, στις οποίες μπορεί να προβεί η σχολική μονάδα είναι :

·         Ορθή αντιμετώπιση των περιστατικών που είναι «ύποπτα» σχολικής βίας

·         Θέσπιση σαφών και εκτελεστών κανόνων και προσδοκιών

·         Επιβράβευση των σωστών συμπεριφορών

·         Επίτευξη ανοιχτής επικοινωνίας και δημιουργία σωστών σχέσεων μεταξύ  εκπαιδευτικών και μαθητών

·         Ενημέρωση των γονέων των μαθητών σχετικά με το φαινόμενο του σχολικού  εκφοβισμού και στενή συνεργασία μεταξύ γονέων, εκπαιδευτικών και διοίκησης της σχολικής μονάδας

·         Αναζήτηση προειδοποιητικών σημαδιών κακοποιητικής συμπεριφοράς ανάμεσα  στους μαθητές

·         Σε περίπτωση εμφάνισης περιστατικού βίας, συζήτηση με τον εκφοβιστή, τον εκφοβούμενο και τους παρευρισκόμενους στο περιστατικό

·         Επιβολή τιμωρίας στους υπεύθυνους, όταν κρίνεται απαραίτητο

                Μπορεί αυτή την περίοδο – λόγω της καραντίνας – οι μαθητές να μην πηγαίνουν στο  σχολείο και συνεπώς να μειώνονται τα κρούσματα της σχολικής βίας, ωστόσο δεν πρέπει να  ξεχνά κανείς ότι έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις η παρενόχληση στον κυβερνοχώρο, μέσω   της τεχνολογίας, η οποία μπορεί να έχει δυστυχώς ακόμα και 24ωρη διάρκεια.  Πολλοί ερευνητές συνδέουν στενά τις συμπεριφορές εκφοβισμού των παιδιών με  συγκεκριμένες γονικές συμπεριφορές ανατροφής και πειθαρχίας. Δεν θα πρέπει να αγνοηθεί ο ρόλος της οικογένειας, καθώς θεωρείται ότι αποτελεί τον παράγοντα με τις  μεγαλύτερες επιπτώσεις στην ανάπτυξη των ατόμων. Το οικογενειακό περιβάλλον σχετίζεται στενά με τις διάφορες μορφές επιθετικότητας, καθώς το άτομο μέσα σε αυτό το  πλαίσιο μαθαίνει πολλές φορές να εκδηλώνει ή ενθαρρύνεται να αναπτύξει συμπεριφορές βίας. Η οικογένεια φέρει σε μεγάλο βαθμό την ευθύνη για την ψυχική υγεία και  την ισορροπία των ατόμων.

             Έτσι, εάν ένα παιδί μεγαλώνει μέσα σε ένα περιβάλλον ενδοοικογενειακής βίας, όπου   για παράδειγμα, ο πατέρας ασκεί σωματική ή  και  λεκτική ή  και ψυχολογική βία στη σύζυγό  του και στα παιδιά του, είναι πολύ πιθανό το παιδί να μιμηθεί τη συμπεριφορά του γονέα  και να προσπαθήσει να εκφοβίσει με τη σειρά του κάποιον συμμαθητή του. Από την άλλη  πλευρά, ένα παιδί  που αναπτύσσεται μέσα σε ένα οικογενειακό περιβάλλον έντονης κατάκρισης και απόρριψης, παρουσιάζει χαμηλή αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση, με αποτέλεσμα να παρουσιάζεται ως ιδανικός στόχος κακοποίησης για τους συμμαθητές του.

           Απ’ όλα τα παραπάνω γίνεται κατανοητό ότι ο σχολικός εκφοβισμός αποτελεί ένα  πολυπαραγοντικό  πρόβλημα, το οποίο χρειάζεται την αγαστή συνεργασία όλων των  εμπλεκομένων με τα παιδιά, προκειμένου να αντιμετωπιστεί στην αρχή του. Η συμμετοχή σε δράσεις και η επικοινωνία γονέων, εκπαιδευτικών και μαθητών αποτελεί μονόδρομο στην εξάλειψη του φαινομένου.

                                                                                                      Άννα Λαπαναΐτη, εκπαιδευτικός

Βιβλιογραφικές αναφορές

https://www.iky.gr/el/iky-rss/item/2196-6-martiou-panellinia-imera-kata-tis-sxolikis-vias-kai-tou-ekfovismoy-min-fovasai-spase-tin-anoxi-spase-ti-siopihttps://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S1877042811027212https://www.crisisprevention.com/Blog/10-Ways-to-Help-Reduce-Bullying-in-Schools