Σε συνέχεια του προηγούμενου άρθρου (διεκδικητικότητα μια ουσιώδης επικοινωνιακή δεξιότητα ) και μιλώντας για επικοινωνιακές συμπεριφορές σήμερα θα αναφερθούμε στη παθητική στάση.
Ένας από τους τρόπους
επικοινωνίας, όπως είχαμε δει στο προηγούμενο άρθρο, είναι η παθητικότητα,
σύμφωνα με την οποία διστάζουμε να «πούμε
όχι» στα αιτήματα των άλλων, «κάνουμε πίσω» στις δικές μας επιθυμίες και
τείνουμε να υιοθετήσουμε την οπτική των τρίτων, επιτυγχάνοντας μεν να αποφεύγουμε
τις συγκρούσεις, στέλνοντας, όμως, το μήνυμα ότι οι σκέψεις και τα συναισθήματά
μας δεν είναι τόσο σημαντικά όσο των άλλων και
δίνοντας το δικαίωμα να υποτιμούν τα «θέλω» και τις <<ανάγκες μας>>.
Αυτό μακροπρόθεσμα μπορεί να μας προκαλέσει στρες, λανθάνοντα θυμό, αίσθημα θυματοποίησης
και επιθυμία για ανταπόδοση.
Πολλοί λόγοι οδηγούν σε μια τέτοια συμπεριφορά. Καταρχάς ο φόβος μήπως φανούμε εγωιστές, μήπως προκαλέσουμε τη δυσαρέσκεια ακόμα και τον θυμό των άλλων, μήπως μας κακοχαρακτηρίσουν ή το χειρότερο μας απορρίψουν. Άλλες φορές είναι το άγχος να αντιπαρατεθούμε ανοιχτά ή και να συγκρουστούμε, πιστεύοντας ότι δεν θα καταφέρουμε να μείνουμε ψύχραιμοι, αλλά θα κοκκινίσουμε, θα τρέμει η φωνή μας, θα θυμώσουμε ή θα δείξουμε αδυναμία. Συχνά, έχουμε ενοχές, γιατί κατά βάθος δεν πιστεύουμε ότι έχουμε το δικαίωμα να ζητήσουμε από τους άλλους να κατανοήσουν και να αποδεχθούν τη θέση μας πάνω σε ένα ζήτημα, ενώ το ίδιο δικαίωμα το αναγνωρίζουμε στους άλλους. Τέλος, θεωρούμε ότι μας λείπουν οι κατάλληλες δεξιότητες-οι δεξιότητες της διεκδίκησης- για να γίνουμε πιο πειστικοί στα «θέλω» και στις ανάγκες μας. Βέβαια, πίσω από όλους αυτούς τους λόγους κρύβεται ο κυριότερος, το ότι δεν έχουμε καλή εικόνα για τον εαυτό μας και μας λείπει η αυτοεκτίμηση.
Επιζητούμε, λοιπόν, απελπισμένα την αποδοχή των άλλων για τις σκέψεις, τις γνώμες και τις επιλογές μας, γιατί, μόνο όταν έχουμε την επικύρωση των άλλων, νιώθουμε καλά με τον εαυτό μας..
<<Ποιες είναι οι συνέπειες;
· Η αδυναμία να διεκδικούμε και να υπερασπιζόμαστε τις επιθυμίες και τις ανάγκες μας έχει ορισμένες πολύ σοβαρές συνέπειες. Συνεπάγεται το να μην μπορούμε να ανταποκριθούμε στα προβλήματά μας και στις απαιτήσεις της καθημερινότητας και να νιώθουμε ανεπάρκεια και μειονεκτικότητα, θυμό ή την αίσθηση ότι είμαστε αβοήθητοι, αγνοημένοι, παραγκωνισμένοι και αδικημένοι, δημιουργώντας έτσι έναν φαύλο κύκλο απ’ τον οποίο δύσκολα μπορούμε να ξεφύγουμε.
· Και μπορεί πράγματι κάποιες φορές να αποφεύγουμε τις αρνητικές συνέπειες που φοβόμαστε (τις αντιδράσεις ή την απόρριψη από τους άλλους), αλλά πάντως δεν κερδίζουμε και την εκτίμησή τους, ούτε δημιουργούμε και την καλύτερη εικόνα για μας. Αν εμείς οι ίδιοι συμπεριφερόμαστε σαν να μην υπολογίζουμε τον εαυτό μας, τότε και οι άλλοι θα μας αντιμετωπίζουν ανάλογα. Αντίθετα, πολλές φορές μας σέβονται και μας εκτιμούν περισσότερο όταν λέμε αυτά που πιστεύουμε, όταν το ναι είναι ναι και το όχι είναι όχι. Επομένως μπορούν να ξέρουν πού βρίσκονται απέναντί μας.
· Επιπλέον, μπορεί να αποφεύγουμε τις ενοχές επειδή δεν ενοχλήσαμε ή δεν στεναχωρήσαμε τους άλλους, αλλά εξασφαλίζουμε ενοχές και θυμό προς τον εαυτό μας που για άλλη μια φορά δεν τον υπερασπιστήκαμε. Ακόμη, μπορεί και να θυμώνουμε απέναντι στους άλλους που θα ’πρεπε να καταλαβαίνουν τι θέλουμε, χωρίς να τους το πούμε!>>
Συμπέρασμα
Η παθητική συμπεριφορά υποκινείται από την ανάγκη μας να εξασφαλίσουμε την αποδοχή των άλλων. Αντί να διακινδυνεύσουμε να τους δυσαρεστήσουμε, βάζουμε τα «θέλω» και τις ανάγκες τους πάνω από τις δικές μας. Αυτή η συμπεριφορά δεν είναι υγιής. Είναι σημαντικό να σεβόμαστε τους άλλους, αλλά δεν θα εκπληρώσουμε ποτέ τους στόχους και τα όνειρά μας, αν δεν μάθουμε να τους αποδίδουμε τον σεβασμό που αξίζουν. Η παθητική συμπεριφορά είναι αναποτελεσματική, διότι απαιτεί πολλές «θυσίες» από μέρους μας, με αποτέλεσμα να καταλήγουμε να συγκρουστούμε εσωτερικά είτε με τον εαυτό μας είτε με αυτούς που προσπαθούμε να ευχαριστήσουμε. Κανένα από αυτά τα αποτελέσματα δεν είναι επιθυμητό, καθώς μπορεί να υγεία και τις σχέσεις μας.
Ιωάννα Μητροπούλου
https://www.iatronet.gr/ygeia/psyxiki-ygeia/article/2709/diekdikitiki-symperifora.html