Η δύναμη της διαφορετικότητας

  Είμαστε  όλοι  ίσοι, αλλά  είμαστε  ταυτόχρονα  και  διαφορετικοί. Πάμπολλα  τα πεδία της διαφοροποίησης  μεταξύ μας: φύλο, φυλή, χρώμα, ηλικία, εθνικότητα, καταγωγή, κουλτούρα, κοινωνικό και οικονομικό υπόβαθρο, επάγγελμα, βάρος ,ύψος, σεξουαλικός προσανατολισμός , μόρφωση, θρησκευτικές πεποιθήσεις,  και  πάει λέγοντας.  Όλα αυτά  αντανακλούν  τις  κοινωνικές  μας  ταυτότητες , οι  οποίες άλλες  είναι  εγγενείς, άλλες επίκτητες , άλλες  σταθερές  και άλλες  μεταβαλλόμενες , άλλες  εκλαμβάνονται  ως  πολύ σημαντικές  και  προσδίδουν σε  αυτόν  που  τις  φέρει  αίσθημα  ανωτερότητας, άλλες  πάλι   το αντίθετο.  Για παράδειγμα, η  κρητική καταγωγή για κάποιους  είναι  συνώνυμο της  λεβεντιάς , της  ντομπροσύνης, της   ειλικρίνειας  και  της εντιμότητας,  ενώ  το επάγγελμα του χτίστη , αν και πολύ χρήσιμο, δεν συνοδεύεται  αντίστοιχα από υψηλό κύρος.  Άρα δεν υπάρχουν  μόνο οι κοινωνικές ταυτότητες, αλλά και οι αναπαραστάσεις τους  και  είναι  αυτές  οι  δεύτερες  που  παίζουν  μεγαλύτερο  ρόλο  στη  μεταξύ μας συνύπαρξη.     Απέναντι  σε αυτές τις διαφοροποιήσεις  και  ιδιαίτερα στις πιο ισχυρές , όπως  είναι η φυλή, η εθνικότητα και  η κουλτούρα  η έμφυτη τάση μας  είναι  να αντιδρούμε σύμφωνα  με  την  παροιμία «όμοιος  ομοίω αεί  πελάζει».  Αισθανόμαστε περισσότερη ασφάλεια  ανάμεσα  σε  αυτούς  με  τους  οποίους  μοιραζόμαστε  κοινά  χαρακτηριστικά και  τείνουμε  να  τους  πλησιάζουμε  και  να τους συναναστρεφόμαστε με μεγαλύτερη εμπιστοσύνη  σε σχέση με τους άλλους  με τους οποίους  διαφέρουμε.  Υπάρχει ένας ενστικτώδης φόβος  απέναντι  στο διαφορετικό , αυτό ειδικά που είναι εντελώς άγνωστο και ακατανόητο. 

 Πολλές φορές,  όμως,  αντίδρασή μας είναι  να  το  απορρίπτουμε  ως  κατώτερο  και  απειλητικό  και  να  επιθυμούμε να το εξαλείψουμε. Πρόκειται  για  τη  ρατσιστική νοοτροπία  και  στάση , η οποία  έχει τις ρίζες της σε ποικίλα αίτια, ανάμεσά τους  προκαταλήψεις  και  στερεότυπα τα οποία διαμορφώνονται  μέσα από την οικογένεια και το κοινωνικό περιβάλλον, καθώς  επίσης  η  άγνοια και το έλλειμμα παιδείας.   Όλοι μας από τα  πρώτα στάδια της  ζωής μας  παρατηρώντας  τις διαφορές μας  κάνουμε  τη  διάκριση « εμείς-αυτοί»  , «ο ρατσιστής , όμως, τις διαφορές αυτές  τις  απολυτοποιεί, τις θεωρεί  αιώνιες  και  αναλλοίωτες», αξιολογώντας  τα δικά του χαρακτηριστικά ως ανώτερα και  όσα είναι διαφορετικά ως κατώτερα. Ωστόσο, ποια σύγκριση θα μπορούσε να γίνει και ποια αξιολόγηση  σε διαφορετικές γλώσσες, ήθη ή έθιμα θρησκευτικά , στο χρώμα , στην κατατομή,   σε χαρακτηριστικά που δεν επιλέγουμε  και  κληρονομούμε και σε αυτά  που αποκτούμε κατά τη διάρκεια της ζωής μας  ηθελημένα ή αθέλητα;

Στην  πολυσύνθετη , πολύπλοκη και πολυπολιτισμική κοινωνία όπου ζούμε, η αναγνώριση και  η αποδοχή της διαφορετικότητας  του άλλου είναι μια βασική αρχή  που καλούμαστε να τηρήσουμε , προκειμένου  να έχουμε μια αρμονική κοινωνική συμβίωση. Από την άλλη,  όταν συναναστρεφόμαστε  με διαφορετικά  άτομα , ομάδες , λαούς και φυλές  χωρίς προκαταλήψεις , πάνω στις αρχές της ισότητας και του αμοιβαίου σεβασμού,  διευρύνουμε τους κοινωνικούς μας ορίζοντες, εμπλουτίζουμε τις  οπτικές και τις εμπειρίες μας αποκτώντας πιο ευέλικτο τρόπο σκέψης, γινόμαστε αληθινοί πολίτες του κόσμου, όποτε ταξιδεύουμε σε μια νέα χώρα ,  συνεργαζόμαστε με άτομα διαφορετικού πολιτισμικού υπόβαθρου συνεισφέροντας  μια πληθώρα από διαφορετικές ερμηνείες και  προσεγγίσεις που προάγουν την καινοτομία και την παραγωγικότητα και γενικά αποκτούμε μια πιο πλούσια εμπειρία ζωής , απαραίτητη για την ευδοκίμησή μας.                                                       «Η  δύναμη βρίσκεται στις διαφορές, όχι στις ομοιότητες, λέει  ο  Αμερικανός συγγραφέας Stephen Covey.  Πρέπει όλοι μας να καταλάβουμε ότι  η  διαφορετικότητα δεν είναι εχθρός μας. Είναι αυτή που μας δείχνει την ποικιλομορφία  της   ζωής και  την  μοναδικότητα του καθενός μας».  Και να θυμάσαι : Διάλεξε τους φίλους σου ανάλογα με τον χαρακτήρα τους και τα ρούχα σου ανάλογα με το χρώμα τους. Είναι παράλογο να διαλέγεις τα ρούχα σου ανάλογα  με  το  χαρακτήρα  τους, όπως  επίσης είναι  αδιανόητο  να  διαλέγεις   τους φίλους  σου ανάλογα  με  το  χρώμα τους. Να θυμάσαι ότι είσαι απολύτως μοναδικός. Όπως και όλοι οι άλλοι. Margaret Mead, 1901-1979, Αμερικανίδα εθνολόγος.

                                                                                                                      Τσόλκα Βασιλική

Πηγές                                                                                                                                                                

Θεματικοί κύκλοι  για το Ενιαίο Λύκειο , Άννα Φραγκουδάκη , Κοινωνικές  ταυτότητες  σελ. 240                                                                                                                                                                         Νέα Ελληνικά Β ΄ ΕΠΑ.Λ., Δ. Κουμάνταρος, Το δικαίωμα στη διαφορά. Σελ. 97                                              Ν. Δεμερτζής, εφημ. Καθημερινή, 31.12.2000     https://www.otavoice.gr/apopsi/2019/03/sevasmos-sti-diaforetikotita/      https://ampglobalyouth.org/2020/06/20/5-reasons-diversity-important-21st-century/  https://xenesglosses.eu/2014/10