Τα παραμύθια και η αξία τους

Μια  από  τις αγαπημένες  και   γλυκές αναμνήσεις   των  περισσοτέρων   από εμάς  είναι  τα  βράδια  πριν  κοιμηθούμε,  τις μαμάδες ή τις γιαγιάδες μας  να  μας  λένε παραμύθια. Άραγε έχουμε αναρωτηθεί ποτέ ποια είναι η αξία των παραμυθιών  στην  ανατροφή των παιδιών?  Κι όμως , αν το καλοσκεφτούμε, τα παραμύθια και οι φανταστικές   ιστορίες  παντός τύπου είναι  πολύ  βαθιά  ριζωμένες  στην  παράδοσή  μας.  

 Στους περισσότερους πολιτισμούς  συναντάμε  μύθους  κα παραμύθια, τα οποία περνούν  από  γενεά  σε γενεά. Είναι  μάλιστα  πολύ  συχνό το  φαινόμενο, παραμύθια με κοινό κορμό  να  συναντώνται  σε  πάνω  από έναν  πολιτισμούς  και  οι ρίζες τους  να φτάνουν αιώνες  πίσω.  Ένα  πολύ κλασσικό  παράδειγμα  είναι  η  ιστορία  της  Σταχτοπούτας.    Μπορεί  οι  περισσότεροι   από  εμάς  να  γνωρίζουμε   ότι   πρόκειται   για  παραμύθι  των αδελφών  Γκριμ, το οποίο  εκδόθηκε  το  1812. Πόσοι  από  εμάς  γνωρίζουν  όμως  ότι  υπάρχει  μια αντίστοιχη  παρόμοια  ελληνική  λαϊκή  εκδοχή, αλλά  και  μια αραβική  και  μια αφγανική (και   ποιος  ξέρει  και  σε  πόσους άλλους  λαούς  μπορούμε  να  τη  βρούμε). Ταυτόχρονα, την  ιστορία  μιας  φτωχής  κοπέλας  που την κακομεταχειρίζονται  και  μέσω  ενός  παπουτσιού  αναγνωρίζεται  και   γίνεται   βασίλισσα  τη συναντάμε  ήδη  από  τον  1^Ο αιώνα π.Χ. .    Μερικά  από  τα  βασικά   στοιχεία  του  παραμυθιού  παραδίδονται  ήδη  από  τον Στράβωνα (1^ος αι. π.Χ.  – 1^ος αι. μ.Χ. ) και τον Αιλιανό (2^ος – 3^ος αι. μ. Χ.). Και   οι  δύο  αντλούν  από   παλαιότερες  παραδόσεις. Ούτως  ή  άλλως,  η πρώτη   γραπτή   καταγραφή ιστοριών  μας  έρχεται  από  τον  Όμηρο  τον  8^ο αιώνα π.Χ.    Ταυτόχρονα, αν  σκεφτούμε  πόσες  ευχάριστες  στιγμές   αντλούμε  από  φανταστικές   ιστορίες   θα  εντυπωσιαστούμε. Λογοτεχνία, κινηματογράφος, κόμικς   και   ταινίες  κινουμένων  σχεδίων, πλάκες  στους φίλους  μας, θέατρο (κουκλοθέατρο, σκιών  και   κλασσικό), παιχνίδια ρόλων (κούκλες, playmobile κλπ – παιχνίδια δηλαδή  που  τα  παιδιά  φτιάχνουν  ιστορίες  και  μοιράζουν ρόλους ), επιτραπέζια , παιχνίδια  στο  δρόμο  και  η  λίστα μας  δεν έχει  τέλος.  Πέρα  από την  ευχαρίστηση, τα παραμύθια  και  οι   ιστορίες   έχουν  σημαντικό  ρόλο   στη ζωή μας, κυρίως  γιατί  μας  βοηθούν  να  κατανοήσουμε  και  να  γνωρίσουμε  καλύτερα  τον   κόσμο ( τον πολιτισμό, την  κοινωνία  και την ιστορία μας), να εκφράσουμε  τις  σκέψεις  και   τα συναισθήματά  μας, αλλά και  να  δημιουργήσουμε  μια  ωραία  αφορμή  ώστε  να συζητήσουμε  και  να  αλληλεπιδράσουμε  πάνω  σε  πολλά  σημαντικά  ζητήματα.

Τα παραμύθια , οι αφηγήσεις  και  οι πάσης  φύσεως   ιστορίες   μας  δίνουν  την  ευκαιρία  να μιλήσουμε  στα  παιδιά  μας  για  τα πιο δύσκολα  πράγματα. Αν  σκεφτούμε  τι περιγράφουν  τα  παραμύθια  θα  παρατηρήσουμε  ότι  θα  βρούμε  πολύ  βίαιες  σκηνές  ή θέματα  τα  οποία  ποτέ  δε  θα  συζητούσαμε  με  μικρά  παιδιά ( ζώα τρώνε ανθρώπους, δυνατοί  έρωτες ,θάνατοι  κι  απώλειες, μαγικές  καταστάσεις). Τα παραμύθια  και  γενικότερα ο  κόσμος  της  φαντασίας   μας   δίνει  τη   δυνατότητα  να  θίγουμε  και  να επεξεργαζόμαστε  θέματα, τα  οποία μας φαίνονται  πολύ  δύσκολα αν  δοκιμάσουμε   με  όρους  ρεαλιστικούς . Και   ακριβώς   αυτή   είναι   και  η  μεγάλη  τους   παιδαγωγική  αξία και  γι΄αυτό  το λόγο,  μας  δίνουν  και   μια  τεράστια   ευκαιρία,   την  οποία  πρέπει συνεχώς  να   αρπάζουμε.   Είναι  μεγάλο  δώρο   να   προσκαλούμε   παιδιά  κι ενήλικες   να έρχονται   σε  επαφή  και   να  φτιάχνουν   ιστορίες.

 Ένα  πολύ  εύκολο  παιχνίδι   που μπορούμε  να  φτιάξουμε  και  να  παίξουμε  εμείς με  τα παιδιά μας   είναι  το εξής: Παίρνουμε   τέσσερις (04) κόλλες  Α4  και  τις    χωρίζουμε  στα  τέσσερα.    Σε  κάθε  τέταρτο   ζωγραφίζουμε  ένα  στοιχείο, πχ  τέσσερα  στοιχεία   της   φύσης, τέσσερα μεταφορικά μέσα , τέσσερα   ζώα, τέσσερα αντικείμενα. Ανάλογα με το πόσα άτομα παίζουμε , μοιράζουμε τις κάρτες στην τύχη. Με τις κάρτες που έχουμε πρέπει ο καθένας να φτιάξει μια ιστορία ( μια κλασσική δομή ιστορίας είναι: πρωταγωνιστής, στόχος, μέσο/ τρόπος επίτευξης  στόχου, εμπόδιο, κατάληξη). Στο τέλος κάθε ιστορίας δίνουμε  χρόνο  για  συζήτηση. Μπορούμε να ψηφίσουμε την καλύτερη ιστορία. Εναλλακτικά, μπορούμε να βρούμε έτοιμες εικόνες από το διαδίκτυο.  Είναι σημαντικό  οι εικόνες να είναι όμορφες ή τουλάχιστον προσεγμένες έτσι ώστε να αποτελούν πρόσκληση σε παιχνίδι! Έτσι πάλι φτιάχνουμε ιστορίες! Το εντυπωσιακό είναι ότι ακόμα  και  με  τα   ίδια  στοιχεία  ή  τις  ίδιες  φωτογραφίες, ο καθένας  μπορεί να φτιάξει  χιλιάδες διαφορετικές  ιστορίες  και  κάθε  μέρα να  ανακαλύπτουμε νέα πράγματα.

 Η φαντασία μας είναι ανεξάντλητη, όσο και οι ανάγκη μας  να λέμε και να ακούμε ιστορίες. Το μουσικό συγκρότημα ¨ξύλινα σπαθιά¨  έχουν ένα υπέροχο στίχο, ο οποίος λέει :<< Τα  παραμύθια  δεν  είναι  αλήθεια , αλλά  τουλάχιστον  δεν  είναι  ψέματα >>.

                                                                                                                    Βασιλική Τσόλκα